POMOC SPOŁECZNA
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych , których nie są one w stanie pokonać , wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im Zycie w warunkach odpowiadającym godności człowieka.
Zasady udzielania świadczeń z pomocy społecznej
Prawo do świadczeń pomocy społecznej przysługuje osobom posiadającym obywatelstwo polskie, zamieszkującym i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz cudzoziemcom, zamieszkującym i przebywającym na tym terytorium, posiadającym zezwolenie na pobyt stały lub status uchodźcy, nadanyw Rzeczypospolitej Polskiej oraz obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy uzyskali zezwolenie na pobyt.
Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom, na zasadach określonych w ustawie, w szczególności z powodu:
1. ubóstwa;
2. sieroctwa;
3. bezdomności;
4. bezrobocia;
5. niepełnosprawności;
6. długotrwałej lub ciężkiej choroby;
7. przemocy w rodzinie;
8. potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi
9. potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
10. bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;
11. trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy;
12. trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
13. alkoholizmu lub narkomanii;
14. zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
15. klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom (w systemie pomocy społecznej przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione i niespokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące) w przypadku występowania jednej z powyższych okoliczności, a których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kryterium dochodowego, określonego w art. 8 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej:
- osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 701 zł, zwanej „kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej"
- osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 528 zł, zwanej „kryterium dochodowym na osobę w rodzinie"
- rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, zwanej „kryterium dochodowym rodziny"
Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło uzyskania pomniejszoną o miesięczne obciążenia podatkiem dochodowym od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenie społeczne.
Do dochodów nie wlicza się:
- alimentów świadczonych przez osoby w rodzinie na rzecz innych osób
- jednorazowych świadczeń socjalnych
- świadczeń w naturze
- świadczeń przysługujących osobie bezrobotnej z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych
- świadczenia wychowawczego
W razie wystąpienia rażących dysproporcji między wysokością dochodu a rzeczywistą sytuacją majątkową stwierdzoną przez pracownika socjalnego, kierownik ośrodka pomocy społecznej może odmówić przyznania świadczeń z pomocy społecznej.
Formy pomocy
1. Świadczenia pieniężne
a) zasiłek stały przyznaje się osobom niezdolnym do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnym do pracy z tytułu niepełnosprawności. Wysokość zasiłku to różnica między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej lub na osobę w rodzinie, a dochodem tej osoby lub na osobę w rodzinie,
b) zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycie uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. Wysokość zasiłku ustala się w wysokości 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby lub rodziny, a faktycznym dochodem,
c) zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy mogą być przyznane w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, biletów socjalnych, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Wysokość zasiłków celowych jest uznaniowa i zależy od możliwości finansowych ośrodka oraz sytuacji materialno- bytowej osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc,
d) zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie,
e) pomoc na usamodzielnienie oraz kontynuowanie nauki,
f) świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą,
g) wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane przez sąd
2. Świadczenia niepieniężne
a) praca socjalna,
b) bilet kredytowany,
c) składki na ubezpieczenie zdrowotne,
d) składki na ubezpieczenia społeczne,
e) pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie,
f) sprawienie pogrzebu,
g) poradnictwo specjalistyczne,
h) interwencja kryzysowa,
i) schronienie,
j) posiłek,
k) niezbędne ubranie,
l) usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy,
m) specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia,
n) mieszkanie chronione,
o) pobyt i usługi w domu pomocy społecznej,
p) pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie - w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych,
Obowiązki osób i rodzin ubiegających się o pomoc społeczną
Osoby lub rodziny, korzystające z pomocy społecznej, zobowiązane są do współpracy z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu swojej trudnej sytuacji życiowej. Nieuzasadniona odmowa podjęcia pracy przez osobę bezrobotną, marnotrawstwo przyznanych świadczeń, ich celowe niszczenie, bądź też marnotrawstwo własnych zasobów materialnych, a także ich nieracjonalne wykorzystywanie mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczeń z pomocy społecznej. Również nie wywiązywanie się z uzgodnień zawartych w kontrakcie może spowodować ograniczenie lub odmowę przyznania świadczenia.
Osoby i rodziny, korzystające ze świadczeń pomocy społecznej, są zobowiązane poinformować o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń. Świadome wprowadzenie w błąd pracownika socjalnego może spowodować zmianę decyzji na niekorzyść strony oraz naliczenie nienależnie pobranych świadczeń. Świadczenia nienależnie pobrane podlegają zwrotowi, niezależnie od dochodu rodziny.
Etapy udzielania wsparcia i pomocy społecznej:
- Zgłoszenie wniosku o udzielenie pomocy – wniosek może być złożony osobiście, pisemnie, telefonicznie lub za pomocą empatii przez osobę ubiegającą się o pomoc, z urzędu na wniosek pracownika socjalnego, przez przedstawiciela ustawowego, przez inną osobę za zgodą ubiegającego się o pomoc, przez inne instytucje lub organizacje społeczne, które uznały za konieczne zainteresowanie się sytuacją życiową osoby lub rodziny.
- Przeprowadzenie wywiadu środowiskowego i opracowanie planu pomocy – co oznacza rozeznanie przez pracownika socjalnego sytuacji osobistej i rodzinnej osoby ubiegającej się o pomoc społeczną w miejscu zamieszkania klienta oraz wspólnie z pracownikiem socjalnym opracowanie planu pomocy.
- Sporządzenie decyzji i wydanie jej osobie ubiegającej się o wsparcie i pomoc.
- Realizacja przyznanych świadczeń.
- Wsparcie i pomoc w ramach pracy socjalnej nie wymaga wydania decyzji administracyjnej.
Wywiad środowiskowy
Podstawą udzielenia pomocy jest przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania osoby ubiegającej się o pomoc, a w sprawach nie cierpiących zwłoki, w miejscu pobytu osoby ubiegającej się. Brak zgody na przeprowadzenie wywiadu środowiskowego jest równoznaczny z rezygnacją z pomocy społecznej. Celem wywiadu środowiskowego jest rozeznanie sytuacji bytowej, rodzinnej, zdrowotnej i mieszkaniowej osoby (rodziny) ubiegającej się o pomoc. Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są zobowiązane do współudziału w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Pracownik socjalny przeprowadza wywiad środowiskowy w ciągu 14 dni od daty wszczęcia postępowania, a w sprawach pilnych w terminie 2 dni. Strona występująca o pomoc powinna zgromadzić dokumenty stanowiące podstawę ustalenia jej danych personalnych, stanu zdrowia, sytuacji rodzinnej i materialnej. W trakcie przeprowadzania wywiadu środowiskowego, w porozumieniu z klientem ustalany jest plan pomocy. W sytuacjach tego wymagających ustalenia mogą zostać, również zawarte w kontrakcie socjalnym. Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy zostaną uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i możliwościom pomocy społecznej.
Wymagane dokumenty
Osoby i rodziny ubiegające się o pomoc z Ośrodka Pomocy Społecznej są zobowiązane do udokumentowania swojej trudnej sytuacji społeczno-bytowej. Wiąże się to z koniecznością dostarczenia przez osoby ubiegające się o pomoc szeregu różnorodnych zaświadczeń, oświadczeń i innych dokumentów mających wpływ na podjęcie ostatecznej decyzji o wsparciu i pomocy społecznej. Szczegółowych informacji w każdym indywidualnym przypadku udziela właściwy pracownik socjalny , w trakcie przeprowadzania wywiadu środowiskowego. W przypadku niemożności dostarczenia danego dokumentu przez klienta, pracownik socjalny ma prawo i obowiązek dołożyć starań do jego zdobycia. Wywiad środowiskowy, dokumenty wymagane przy przyznaniu pomocy społecznej i decyzje administracyjne, na podstawie których dochodzi do realizacji zaplanowanych świadczeń, a także inne pisma przychodzące i wychodzące z ośrodka - dotyczące danej osoby (rodziny) - przechowuje Ośrodek i stanowią one dokumentację klienta w trakcie korzystania z pomocy społecznej.
Kontrakt socjalny
Kontrakt socjalny to pisemna umowa zawarta z osobą ubiegającą się o pomoc, określająca uprawnienia i zobowiązania stron umowy (osoby zwracającej się o pomoc i pracownika socjalnego). Zawarcie kontraktu socjalnego ma na celu określenie sposobu współdziałania w rozwiązywaniu problemów osoby lub rodziny, która znalazła się w trudnej sytuacji życiowej, z uwzględnieniem wykorzystania możliwości i zasobów osoby, rodziny oraz środowiska lokalnego. Kontrakt socjalny zawiera opis sytuacji życiowej osoby lub rodziny oraz opis działań koniecznych do podjęcia przez nią, a także formę, zakres i czas udzielanych przez Ośrodek wsparcia i pomocy. W kontrakcie odnotowuje się również wszystkie uwagi, dotyczące realizacji kontraktu – mające wpływ na postanowienia i rezultaty. Okres, na jaki zawierany jest kontrakt socjalny dostosowany jest z jednej strony do sytuacji życiowej, w jakiej znajduje się osoba zawierająca kontrakt, a z drugiej – do form wsparcia, zaproponowanych przez Ośrodek. Klient otrzymuje jeden egzemplarz kontraktu socjalnego.
Wydanie decyzji
Świadczenia z pomocy społecznej przyznawane są w formie decyzji – z wyjątkiem pracy socjalną, której realizacja nie wymaga wydania postanowienia administracyjnego. Wszystkie decyzje o przyznaniu pomocy oraz decyzje o odmowie przyznania pomocy, wydawane są w formie pisemnej. Stronie/wnioskodawcy przysługuje odwołanie od decyzji Ośrodka Pomocy Społecznej.
Odwołanie od decyzji
Prawo odwołania od decyzji administracyjnej wydanej przez Ośrodka Pomocy Społecznej przysługuje w ciągu 14 dni od daty jej otrzymania. Odwołanie wnosi się na piśmie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego za pośrednictwem Ośrodka Pomocy Społecznej.
